JEWISH GALICIA & BUKOVINA

Promoting the study and commemoration of the cultural heritage

In cooperation with:

 p.34

Spisany dnia  6 czerwca 1935 w  kancelarji Urzędu  gminnego w Sołotwinie przez przodow. Litwina Filipa, w obecności protokulanta poster. Zwibrzyskiego w sprawie zażalenia przeciwko Majerowi Hallerowi w Sołotwinie, za nie uczciwe działanie na szkodę Izraelickiej gminy wyznaniowej w Sołotwinie.

1) Świadek Jonas Oliwer s. Leizora i Freidy lat 42, zamieszkały w Sołotwinie na odpowiednie pytania podaje, że podpis umieszczony na zażaleniu przeciwko Majerowi Hallerowi jest jego własnoręczny , a okoliczności naprowadzone w tem zażaleniu podtrzymuje w całości i twierdzi, że o fakcie iż Majer Haller za miejsce na cmentarzu żydowskim pobrał od Chaima Spigla s. Judy Herscha z Zarzecza ... 500 zł. z której to kwoty w tym celu by w gminie wyznaniowej nie było funduszu sprowadził do kasu gminy wyznaniowej tylko 50 zł., zaś 450 użył na naprawe dachu na Bożnicy.  Czy Majer Haller ,  Spigla Chaima  namawiał by kwotę tą tak podzielił nie wie bo z Spiglem osobiście nie rozmawiał a wersje te otrzymał od wielu ludzi których jednak nazwisk przypomnieć sobie nie może, nie wie  też czy kwota 450 zł. pobrana od Chaima Spigla  użytą została w całości użytą [sic!] na naprawę dachu w bożnicy. Od ludzi też słyszał, że Majer Haller  na czynione mu zarzuty, że dochody gminy wyznaniowej są tak szczupłe że nie wystarcza na pokrycie płac służby gminnej poza rabinem ludnośc żydowska ...ciężarów nie zniesie, chwalił się, że dochody gminy wyznaniowej wystarczą  (p. 34a) na pokrycie płacy nowego rabina, lecz dotychczas on umyslnie starał się by do kasy gminy wyznaniowej wpływały jak najmniejsze dochody a to w tym celu by nie było czem pokryć roszczeń rodziny zmarłego rabina Gelesa z którym on żył w nieprzyjaźni i jako przykład naprowadził to zajście z Chaimem Spiglem mówiąc, że mogło do kasy wpłynąć 500 zł a on się postarał tak, że do kasy gminy wyznaniowej wpłyneło tylko 50 zł a 450 zł Spigel przeznaczył na naprawę dachu na Bożnicy.

Osobiście jest znana mu sprawa, że Majer Haller  nest w bardzo złych stosunkach majątkowych , do tego stopnia, że sprawę rużnych [sic!] długów oddał do Urzędu Rozjemczego w Sołotwinie mianując się nieprawnie rolnikiem jakkolwiek jest tylko kupcem i sprawa to została przez adwokata Dr. Lachsa z Kołomyj oddana na droge sądową w Sołotwinie i 13/6 br. odbędzie się już w tej sprawie rozprawa sądowa. Adwokat ten też czyni starania otwarcia konkursu .....Majerowi Hallerowi. Czy Majer Haller dostarczał jakiś materjał drzewny ze swoich przedsiębiorstw dla gminy wyznaniowej tego nie wie. Wie natomiast o tem, że Majer Haller przeprowadzając wybory rabina do Komisji wyborczej pozwał tylko wyłącznie swoich ludzi pomijając wszystkie stowarzyszenia te których członkowie zą mu przeciwni, jak np. "Agudat Izrael" "Talmud-Tora". Słyszał też od ludzi, że Majer Haller chwalił się że nic sobie z nikogo nie robi gdyż ma wpływy u władzy. Na ostatku dodaje, że wszystkie niezgody pomiędzy (p. 35) żydami w okręgu Sołotwinskim są jedynie przez Majera Hallera którego całe społeczeństwo żydowskie wskutek tego jako siejącego nienawiści chciałby [sic!] pozbyć się z kahału, a wówczas napewno zapanowałby największy spokój wśród żydów.

Po odczytaniu podpisał Jonas Oliwer

2)Mendel Glanz s. Józefa i Lei lat 27 kupiec w Sołotwinie na stsowne pytania podaje, podczas pertraktacji prowadzonej z Majerem Hallerem w celu zapobieżenia wyborom nowego rabina gdy świadek między innymi będąc w delegacji czynił wyrzuty, że nowego rabina nie będzie czem opłacać bo w kasie gminy wyznaniowej nie ma pieniędzy, Haller  odpowiedział im, że to juz jest jego rzecz gdyż on na umyslnie tak robi by w kasie pieniędzy nie było, a to w tym celu by rabin Geles który wówczas jeszcze żył nie mógł uzyskać z gminy wyznaniowej swojej nalezytości u jako przykład podał, że Chaim Spigel mial wpłacić do kasy gminy wyznaniowej 500 zł. a wpłacił tylko 50 zł a z reszta pieniędzy zrobił tak by było dobrze.

 Wiadomem mu jest również, że Majer Haller  materjalnie jest zupełnie zrujnowany i wszustkie jego majątności są pod egzekucją.- Pozatem świadek nic więcej podać nie może.-

Mendel Glanz 

(p. 35 a)

3) Gedale Blei s. Dawida i Chany lat 45 kupiec w Sołotwinie na stosowne pytanie podaje że pozatem iż Majer Haller  materjalnie jest zrujnowany ma straszne długi ciągłe ezekucje i licytacje nic mu więcej nie jest wiadomem, a szczególnie by Majer Haller  działał na szkodę .... gminy wyznaniowej.-

 Po odczytaniu podpisał ???

4) Motel Kierschmer syn Jakóba i Triny lat 21 kupiec w Sołotwinie na zadawane mu pytania w sprawie Majera Hallera podał, że żadnych wiadomosci nie posiada.  

  Motel Kierschmer [sic!]

5) Józef Andacht s. Abrahama i Debory lat 51 kupiec w Sołotwinie, na stosowne pytania podaje, że w simie br. będąc wraz z innymi z delegacją u Majera Hallera w celu zawarcia ostatecznej zgody by zapobiec tym różnym .... i niezgodom wśród Żydów wywiązała się mowa na temat rabina i gdy Majerowi Hallerowi przedstawiono zły stan kasy gminy wyznaniowej Haller  wyraził się że rachunki mozna róznie prowadzić i on na umyslnie w ten sposób prowadzi by pieniędzy w aksie nie było a to w tym celu by rabin geles z którym  Haller  żył w niezgodzie nie mógł uzyskać z gminy wyznaniowej swoich należytności. (p. 36) [Ciąg dlaszy zeznania Andachta ] Nastepnie słyszał od ludzi, że gdy Chaim Spigel miał wpłacić do gminy wyznaniowej za plac na cmentarzu 500zł.  Haller  miał dl kasy gminy wyznaniowej wciągnąć tylko 50 zl a 450 zl wziął do boznicy. Wiadomem mu też jest że Majer Haller  jest materjalnie zupełnie zrujnowany i ma być przeciwko niemu otwarty konkurs, dalej zaznacza że wszystkich nieporozumień i nienawiści wśród żydów w Sołotwinie jest powodem Majer Haller który zawsze i z każdem robi intrygi, przytem się chwali, że chociaż wszyscy żydzi sa przeciwko niemu nic mu nie zrobią gdyż ma wszędzie drzwi otwarte u największych panów i jako takiego społeczeństwo żydowskie chciałoby usunąć  z przewodnictwa kahału a tylko w tym celu by nareszcie zapanował spokój wśród żydów, którzy nie wyłączając nawet młodzieży i dzieci intrygi Hallera w straszny sposób na sobie odczuwają i dlatego obawiają się by Haller nie przeprowadzał wyborów do kohału gdyż nie mają do niego zaufania, a to dlatego że  Haller  w skład Komisji wyborczej powołał tylko swoich zwolenników pomijając innych godnych zaufania ludzi.

Po odczytaniu podpisał Józef Andacht

6) (p.36a) Samuel Scheiner(?) s. Mozesa i Debory lat 53, kupiec w Sołotwinie na stawiane mu pytania podaje, że w sprawie Majera Hallera jakoby on działał na szkodę kasy gminy wyznaniowej nic mu nie jest wiadomem, natomiast wśród ludzi słyszał, że  Haller  materjalnie jest zrujnowany  a przytem jest powodem różnych zatargów wśród żydów.

Po odczytaniu podpisał Samuel Scheiner

7) Majer Haller  s. Eljasza i .... lat 51 zamieszkały w Sołotwinie, na pytanie zarzuty jakoby działał na szkodę Izraelickiej gminy wyznaniowej podaje że są nieprawdziwe i stanowczo przeczy jakoby skłniał Chaima Spigla  by ten płacił należnośc za plac na cmentarzu ccczęść do gminy a część na bożnicę, natomiast wyjaśnia że Chaim Spigel sam przy złożeniu pisemnej deklaracji ofiarował 50 zł. do kasy gminy wyznaniowej, 50 zł na stowarzyszenie pogrzebowe, zaś 400 zł na naprawę dachu bożnicy, deklaracja ta znajduje sie w aktach gminy wyznaniowej.- Dalej wyjaśnia, że nigdy na szkodę kasy gm. Wyznaniowej nie działał a zarzut ten iż działał w tem kierunki by dochody gminy były jak najniższe by nie było czem pokryć roszczeń rabina Gelesa  twierdzi iż jest (p.37) nie uzasadniony gdyż należytość rabina Gelesa do dnia jego śmierci jest w całości wyrównana. W ostateczności podaje, że zarzuty naprowadzane w doniesieniu są nieprawdziwe .... jak zwykle bezpodstawnie, a jako dowód oświadcza, że za te same zarzuty sprawa obecnie jest w sądzie grodzkim w Sołotwinie.

Po odczytaniu podpisał Majer Haller

8) Świadek Jonas Oliwer dodatkowo podaje że fakt o tem, że robi na umyślnie tak by  w kasie gminy wyznaniowej nie było pieniędzy Majer Haller  wyraził się osobiście w Urzędzie gminnym do adwokata Dr. Topffa i jego syna Berteka którzy okolicznośc tę potwierdzają.

Jonas Oliwer

9) Chaim Spigel syn Judy Herscha i Gitli lat 46 kupiec  z Zarzecza....na stosowne pytania podaje, w kwietniu 1934 gdy zmarł jego ojciec Juda Hersch Spigel udał się do przewodniczącego gminy wyznaniowej Majera Hallera by załatwić sprawe miejsca na cmentarzu. Zarząd kahału naczele z Majerem Hallerem zarządał od niego po dłużnych targach 500 zł za plac na cmentarzu, a na jego pytanie dlaczego jak raz musi płacić 500 zł Mejer Haller wytłumaczył mu, że stego tytułu iż ojeciec jego uchodził za zamożniejszego kupca a kahał potrzebuje dokończyć dach na "Synagodze" co ma kosztować około 400 zł. Więc musi te kwotę zapłacić.- Na powyższe żwiadek się chętnie zgodził oświadczając że daje 400 zł na dach "synagogi" przytem sobie zastrzegł by mu wolno było umieścić tablicę pamiątkową w Synagodze, dalej sie zgodził dać 50 zł. do kasy gminy wyznaniowej 50 zł. na stowarzyszenie pogrzebowe, a 50 zł. na dokształcanie biednych dzieci, czyli razem 550 zł. przytem spisany został odpowiedni protokuł który on podpisał w kilkanaście dni po pogrzebie. Pozatem niema żadnych innych wiadomości.

Po odczytaniu podpisał: Chaim Spigel

Spisał: Komendant Posterunku Litwin