Instructions for Children's registration (1926)

Author: 
Ministry of Religion and Public enlightenment
Date: 
1926
Archive: 
CAHJP, HM2/9138.6 - ГАИФО, г. Ивано-Франковск, ф. 273, оп. 1, д. 150, л.12-16
Original text: 

MINISTERSTWO WYZNAŃ RELIGIJNYCH I OŚWIECENIA PUBLICZNEGO Do No 1-6135/26 INSTRUKCJA W SPRAWIE SPISU DZIECI.

___________ Cel spisu.     

Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia  Publicznego podejmuje w roku bieżącym spis dzieci roczników szkolnych i przedszkolnych. Spis ten jest niezbędny dla uporządkowania metryk szkolnych, ułożenia planu realizacji powszechnego nauczania , dla preliminowania etatów nauczycielskich na szereg lat najbliższych, dla opracowania planu budowy szkół powszechnych i jej finansowania ii dla  reorganizacji sieci szkolnej. 

Druki i materjały pomocnicze.    

 Dla wykonania spisu dzieci i sporządzenia zestawień sumarycznych otrzymuja inspektorowie szkolni nastepujące materjały:a)      instrukcje niniejszą w kilku lub kilkunastu egzemplarzach na powiat,b)       arkusze spisowe (dwóch rodzajóa – z wydrukowanem na początku objaśnieniem sposobu wypełnienia arkusza i bez tego objesnienia) w ilosci nieco przekraczającej prawdopodobną ilośc egzemplarzy potrzebnych,c)      spis miejscowości (względnie gmin) w powiecie, zaczerpnięty ze Skorowidza, opracowanego przez Główny Urząd Statystyczny na podstawie wyników powszechnego spisu ludności z roku 1921 i dostosowany do zmian w podziale  administracyjnym, jakie zaszły do dnia 1 stycznia 1926 roku,d)      formularze dla zestawień powiatowych, w 3-ch egzemplarzach na powiat, z których  jeden egzemplarz ma pozostać w inspektoracie, jeden ma być  wysłany do Kuratorjum i jeden do Ministerstwa,e)      mapę sztabową powiatu w dwóch egzemplarzach, w oddzielnych odcinkach do złożenia,f)        klucz znaków przyjętych dla map w jednym lub kilku egzemplarzach na powiat.     Prócz tego Kuratorja Okręgów Szkolnych otrzymują pewną ilosc egzemplarzy zapasowych: 1-o instrukcji, 2-o arkusz spisowego, 3-o formularza dla zestawień powiatowych. Inspektorowie szkolni mogą się więc zwracać w razie potrzeby do Kuratorjów o egzemplarze dodatkowe tych druków.

 Prace przedspisowe.    

 Ogólne kierownictwo nad organizacją prac spisowych obejmują Kuratorja Okręgów Szkolnych. Kuratorja porozumiewają isę z władzami administracyinemi dla zapewnienia ich pomocy, wyznaczają termin spisu i wydają specjalne zarządzenia. Dalsza praca przypada na Inspektorów Szkolnych.  P. 12a. Po dokładnem przestudjowaniu wszystkich materjałów i zarządzeń przystępują Inspektorowie Szkolni do podziału powiatów na rejony instruktorskie.    Rejonami instruktorskimi na obszarze byłego zaboru rosyjskiego mogą być poszczególne gminy. W b. zaborze austriackim charakter rejonów Instruktorskich mogą mieć okręgi sądowe.  W b. zaborze pruskim, gdzie powiaty są na ogół mniejsze, mozna nawet nie dzielić powiatów na rejony, jesli się zaś je dzieli, dzielić należy raczej niezależnie od granic gmin administracyjnych a zależnie od granic gmin szkolnych.     Dla każdego rejonu instruktorskiego wycina Inspektor Szkolny część mapy powiatu, odpowiadającą jego granicom i sporządza na podstawie mapy oraz skorowidza wykaz miejscowości znajdujących się na obszarze rejonu. Następnie, wyznacza odpowiednią ilość arkuszy spisowych (licząc w przybliżeniu na każdą miejscowość mającą poniżej 200 ludności, po jednym arkuszu i na miejscowości o wiekszym zaludnieniu po tyle mnej więcej arkuszy ile razy po 100 ludności liczy miejscowośc). Na każdy rejon instruktorski wyznacza Inspektor Szkolny  z pośród nauczycieli szkół powszechnych jednego  instruktora spisowego i jednego zastępcę instruktora. Każdy instruktor otrzymuje od Inspektora Szkolnego  imienną legitymację zaświadczającą iż jest on przez władze szkolne wyznaczony na okres spisu dzieci na rejonowego instruktora spisowego. Instruktorowi doręcza Inspektor druki i materjały pomocnicze, przeznaczone dla rejonu, rozpatruje z nom treść tych druków  i sposób wypełniania formularzy, omawia też całą organizację prac spisowych w rejonie.      W porozumieniu z instruktorami rejonowemi dzieli Inspektor Szkolny każdy rejon Instruktorski na ikręgi spisowe i wyznacza spośród nauczycieli komisarza spisowego dla każdego okręgu. Pożądane jest przytem wyznaczenie na każdy rejon szkolny jednego przynajmniej, względnie kilku zastępców komisarzy spisowych – na wypadek choroby lub jakiej innej okoliczności, mogącej temu lub innemu komisarzowi spisowemu przeszkodzić w wykonaniu pracy. Komisarzom spisowym wystawia Inspektor Szkolny immienne legitymacje, podobnie jak instruktorom. Porozumiewa się też z władzami administracyjnemi co do ich pomocy przy spisie, polegającej zwłaszcza na zapewnieniu komisarzom spisowym asysty urzędowej i dostrczeniu pewnej ilości podwód dla instruktorów rejonowych.     Okręgami sposowemi mogą być poszczególne obwody szkolne. Często jednak zajść może koniecznośc wyznaczenia większego okręgu spisowego, obejmujacego np.  dwa lub więcej obwodów szkolnych. Czasami, wręcz odrotnie, jeden obwód szkolny wypadnie dzielic na dwa lub więcej okręgów spisowych. W okolicach bezszkonych, a niekiedy nawet na obszarze obwodów szkolnych zajść może konieczność wyzanczenia okręgów spisowych niezależnych od granic obwodów szkolnych. Cały ten podział musi być dostosowany do warunków miejscowych, przedewszystkiem do tej ilości komisarzy spisowych, którą się rozporządza.    Po dokonaniu podziału rejonu na okręgi spisowe, Instruktor rejonowy sporządza dla każdego okręgu wykaz miejscowości i przerysowuje na kalce plan okręgu i najbliższego jego otoczenia, znacząc położenie miejscowości, drogi i granice okręgu spisowego.  Oblicza też, ile w przybliżeniu arkuszy potrzeba dać na każdy okrąg spisowy.    Spisy miejscowości i plany każdego okręgu spisowego jak też arkusze spisowe (częściowo bez objaśnienia) doręcza instruktor komisarzom spisowym. Omawia z niemi organizację pracy spisowej, sposób wypełnienia arkusza spisowego, zaznajamia z mapą i sposobem korekty mapy, mającej polegać głównie na zaznaczeniu zmian w rozmieszczeniu miejscowości zamieszkałych i położeniu dróg.

p. 13

Okres spisu 

   Spis dzieci powinien być rozpoczęty w dniu, wyznaczonym przez władze szkolne i ukończony w ciągu nie więcej niż kilku dni. Instruktorzy i komisarze spisowi mogą być przez Inspektora Szkolnego zwolnieni od zajęć szkolnych , chociażby to pociągnęło za sobą zamknięcie na ten czas niektórych szkół.  Przez wszystkie te dni, w ciągu których spis się odbywa, instruktor rejonowy sprawdza pracę  komisarzy spisowych, udając się z jednego okręgu spisowego do drugiego. Natomiast zastępca instruktora urzęduje przez ten czas w wiadomem wszystkim komisarzom miejscu (np. w siedzibie urzędu gminnego). W tym celu, ażeby do niego zwracać się mogli komisarze spisowi o pomoc i wskazówki  wrazie, gdyby przywykonywaniu swej pracy napotkali na nieprzewidziane trudności.       Największa i bardzo odpowiedzialna praca w okresie spisu przypada w udiale komisarzopm spisowym, którzy powinni obejść , o ile można w asyście sołtysów, wszystkie bez wyjątków domy zamieszkane w ich okręgu, wszystkie rodziny i wypełnić sumiennie, zgodnie ze wskazaniami zawartemi w objaśnieniu, wszystkie rubryki arkuszy spisowych. W razie gdyby dla jakiegoś dziecka komisarz spisowy nie miał żadnej możliwości dowiedzenia się o roku urodzenia, powinien rok ten okreslić sam w przybliżeniu, potem jednak postara się sprawdzić te datę w urzędach prowadzących księgi stanu cywilnego. Na każdym arkuszu spisowym po ukończeniu spisu powinni komisarze spisowi odnotować  w wierszu końcowym liczby sumaryczne.    Zarówno mapka okręgu spisowego, sporządzona przez instruktora rejonowego na podstawie odcinka mapy sztabowej, jak i spis miejscowości w okręgu, sporządzony na podstawie skorowidza miejscowości, mogą nieco odbiegać od stosunków rzeczywistych. To też zadaniem komisarza spisowego powinno być uzupełnienie, względnie skorygowanie zarówno wykazu miejscowości jak i mapy. Na mapie sprawdzić należy i skorygować według przyjętych znaków: 1) rozmieszczenie budynków zamieszkanych, 2) położenie i rodzaj dróg, 3) położenie mostów.   Arkusze wypełnione, podsumowane i podpisane własnoręcznym nazwiskiem, oraz mapki skorygowane powinni komisarze spioswi dostarczyć instruktorowi rejonowemu niezwłocznie po ukończeniu spisu. Instruktor przy odniorze sprawdza materjał, doręczony przez komisarzy spisowych. Gdyby w tym materjale znalazł braki lub napotkał pozycje budzace wątpliwośc (np. liczby dzieci odbiegające of 1/2 – 1/3 ogólnej liczby ludności w miejscowości), powinien razem z komisarzami spioswemi sprawdzić materjał spisowy i doprowadzić go do zupełnego porządku. 

Prace pospisowe.    

 Po odebraniu do komisarzy wszystkich arkuszy spisowych, instruktor rejonowy jeszcze raz sprawdza, czy wszystkie miejscowości w rejonie (przynajmnie w/g wykazu Skorowidza) zostały spisem objęte. Układa następnie arkusze spisowe w porządku alfabetycznym nazw miejscowości i o ile spotyka miejscowości zajmujące więcej niż jeden arkusz, oblicza sumaryczne dla całej tej miejscowości i zapisuje je na końcu ostatniego arkusza, należącego do tej miejscowości. Potem sprawdza, czy wszystkie rubryki w arkuszach są wypełnione i czy liczby nie nastarczają wątpliwości. Mapki na klace, skorygowane przez komisarzy spisowych porównuje instruktor rejonowy z wycinkiem mapki sztabowej swego rejonu i mapkę tę odpowiednio (p.13a) uzupełnia. Uporzadkowane w ten sposób arkusze spisowe oraz wycinek poprawionej mapki sztabowej wraz z mapkami na kalce dpręcza instruktor rejonowy w dniu oznaczonym Inspektorowi Szkolnemu.   Inspektor Szkolny w terminie oznaczonym przez Kuratorjum przystępuje z pomocą instruktorów rejonowych do sporzadzenia zestawienia powiatowego i do korekty pamy swego powiatu. Zestawienie powiatowe zawiera rubryki dla których dane sumaryczne są już przygotowane w arkuszach spisowych.   Do rubryki 1,2,3 "Zestawienia Powiatowego" należy wpisywać miejscowości  wporządku następującym: najpierw wszystkie miasta w całym powiecie, w porządku alfabetycznym, następnie-według gmin, uszeregowanych w porzadku alfabetycznym – wszystkie miejscowości wchodzace w skład kazdej gminy – również w obrębie  każdej gminy w porządku alfabetycznym. Zestawienie powiatowe wykonać należy w trzech egzemplarzach. Oryginał zostawić w inspektoracie, jeden odpis wysłać do Ministerstwa przed końcem czerwca, a drugi w tym samym terminie do Kuratorjum.  Inspektor Szkolny skorzysta też z pomocy instruktorów rejonowych dla skorygowania mapy powiatu na podstawie materjałów dostarczonych przez instruktorów.    Zestawienia powiatowe i mapa skorygowana będą dla Inspektora Szkolnego materjałem podstawowym do prac w zakresie organizacji szkolnictwa przedewszystkiem pomoca do realizacji powszechnego nauczania i do reorganizacji sieci szkolnej.   Co się tyczy orginałów arkuszy spisowych, to po sporządzeniu zestawienia powiatowego i zwolnieniu instruktorów, zatrzymuke te arkusze Inspektor Szkolny u siebie do początku roku szkolnego 1926/27. Na początek roku szkolnego dostarczy je  Opiekom Szkolnym, (Radom Szkolnym Miejscowym), każdej 0 te arkusze, które dotyczą podległego je obwodu. Arkusze te mają byc w biurach Opiek (Rad) przechowane, Będą one służyły przez kilka lat najbliższych za pomoc przy sporządzaniu metryk szkolnych. Arkusze spisowe dla miejscowości, nie wchodzących w skład żadnego obwodu szkolnego (tak zw. miejscowości bezszkolne), zatrzymuje Inspektor Szkolny u siebie aż do chwili włączenia ich do obwodu szkół istniejących, względnie do chwili założenia szkół nowych.  

Za MinistraW. ŻłobickiDyrektor Departamentu

English translation: 

Instructions for the register signed by W. Żłobicki, the Department Director of the Ministry of Religion and Public Enlightenmentexplaining the goal of the registration and how it should be carried out.